سیستم مدیریت محتوا یا CMS، برنامه‌ای است که برای مدیریت محتوای وب‌سایت‌ به آن نیاز خواهید داشت. در واقع CMS‌ها یک رابط کاربری بصری ایجاد می‌کنند که امکان تولید، انتشار و مدیریت محتوا را به کاربر می‌دهند. سیستم‌های مدیریت محتوا در دو دسته متن باز و اختصاصی دسته‌بندی می‌شوند. برخی از سایت‌های بزرگ ترجیح می‌دهند یک CMS اختصاصی داشته باشند که متناسب با نیازهای آن‌ها برنامه‌نویسی و طراحی شده باشد. در حالی که برای کسب‌وکارهای کوچک و وب‌سایت‌های شخصی بهتر است از CMSهای متن باز استفاده کرد.

سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز مثل وردپرس یا جوملا دارای یک هسته مرکزی هستند که استفاده از آن‌ها رایگان است. در نتیجه هزینه طراحی سایت وردپرسی و مدت زمان طراحی را به‌ شکل چشمگیری پایین می‌آورند. در این مقاله ابتدا درباره انواع CMSها صحبت می‌کنیم و سپس به بررسی بهترین CMSهای متن باز بازار می‌پردازیم.

سیستم مدیریت محتوا چیست؟

سیستم مدیریت محتوا (Content management system) که به‌اختصار CMS هم نامیده می‌شود، مهم‌ترین پیش‌نیاز برای راه‌اندازی یک وب‌سایت است. CMSها در واقع برنامه‌ یا پلتفرمی هستند که بر پایه یک زبان برنامه‌نویسی نوشته شده‌اند و به وب‌سایت شما پویایی می‌بخشند. به شکلی که بتوانید بخش‌های مختلف وب‌سایت را تغییر بدهید. روی آن محتوای تصویری، متنی یا حتی ویدئویی منتشر کنید. به ویرایش و سازماندهی آن بپردازید و یک رابط کاربری جذاب برای آن ایجاد کنید.

برای اینکه بهتر مفهوم CMS را متوجه شوید، اجازه دهید با یک مثال پیش برویم. فرض کنید، هاست شما یک زمین آماده است که برای راه‌اندازی وب‌سایت خریده‌اید. دامنه هم آدرس دقیق زمین شما را مشخص می‌کند. CMS نیز ابزارآلاتی است که به شما کمک می‌کند تا یک ساختمان در زمین خود احداث کنید؛ به شکلی که خانه یا مغازه شما در دنیای وب باشد.

به زبان دیگر، سیستم‌های مدیریت محتوا در واقع پلی هستند که امکان نمایش وب‌سایت را به کاربران می‌دهند. داشتن رابط کاربری ساده، امکان ویرایش بخش‌های مختلف وب‌سایت، سازگاری با وب‌سایت، امکان نصب برنامه‌ها و افزونه‌های مختلف و افزایش کارایی وب‌سایت از جمله ویژگی‌هایی است که یک CMS خوب باید داشته باشد.

برخی از کاربران تصور می‌کنند که سیستم‌های مدیریت محتوا، در بهینه‌سازی سئو وب‌سایت هم نقش تاثیرگذاری دارند؛ اما واقعیت این است که موفقیت یک وب‌سایت به واسطه تولید محتوای با کیفیت، بازاریابی و توجه به بهینه‌سازی محتوا یا همان سئو رخ می‌دهد. البته کاربرد یک CMS خوب، ساده‌تر کردن همین فرایندهای ذکر شده است. به عبارت دیگر، سیستم مدیریت محتوا تاثیر مستقیمی روی افزایش ترافیک وب‌سایت یا بالا بردن فروش وب‌سایت ندارد؛ اما مدیریت وب‌سایت‌ها را ساده‌تر می‌کند. 

دسته‌بندی انواع سیستم مدیریت محتوا

همان‌طور که در مقدمه هم گفتیم، سیستم‌های مدیریت محتوا برنامه‌هایی هستند که بر پایه زبان‌های برنامه‌نویسی طراحی می‌شوند. CMSها انواع مختلفی دارند. به طور کلی تمامی‌ سیستم‌های مدیریت محتوا را می‌توان در یکی از سه دسته زیر قرار داد:

۱.سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز (Open Source CMS)

CMSهای اوپن سورس یا متن باز درواقع نرم‌افزارهای رایگانی هستند که برای مدیریت محتوای وب‌سایت مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال وردپرس یک CMS متن باز رایگان است. علاوه بر وردپرس سیستم‌های مدیریت محتوای رایگان دیگری هم وجود دارد. این CMSها دارای یک هسته مرکزی هستند که امکانات متعددی برای ویرایش و شخصی‌سازی دارند. برای مثال CMS وردپرس دارای هزاران افزونه و قالب متعدد است که امکان شخصی‌سازی را به کاربران می‌دهد. همین مسئله برای دیگر سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز هم وجود دارد.

وقتی از یک سیستم مدیریت محتوای متن باز استفاده می‌کنید، زمان طراحی وب‌سایت را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهید. به‌علاوه که این کار باعث کاهش هزینه‌های طراحی نیز می‌شود. اغلب فروشگاه‌های اینترنتی، بلاگ‌های شخصی و سایت‌های شرکتی با استفاده از CMSهای متن باز ایجاد شده‌اند.

۲.سیستم‌های مدیریت محتوای اشتراکی (Software as a service)

دسته دوم سیستم‌های مدیریت محتوا که به اختصار SAAS نیز نامیده می‌شوند، در دسته سرویس‌های اشتراکی قرار می‌گیرند. این CMSها شباهت زیادی به سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز دارند؛ با این تفاوت که برای استفاده از آن‌ها باید به طور سالانه حق اشتراکی را پرداخت کنید. همچنین در CMSهای اشتراکی دیگر اجازه دسترسی به کدهای هسته را ندارید.

مزیت CMSهای اشتراکی سادگی فرایند طراحی سایت با آن‌هاست. به شکلی که وقتی هزینه‌ اشتراک را می‌پردازید، دیگر نیازی نیست برای خرید قالب، پشتیبانی و هاست هم هزینه کنید. اغلب فروشگاه‌سازها و سایت‌ سازها در همین دسته قرار می‌گیرند. برای مثال می‌توان از پرتال، اسکواراسپیس و ویکس نام برد.

۳.سیستم‌های مدیریت محتوای اختصاصی (Proprietary CMS)

برخی از سایت‌ها و کسب و کارهای بزرگ، خودشان یک CMS اختصاصی دارند. در واقع این شرکت‌ها گروه یا شخصی را استخدام می‌کنند تا متناسب با نیازهای آن‌ها یک سیستم مدیریت محتوای اختصاصی طراحی کند. مزیت CMSهای اختصاصی افزایش میزان کنترلی است که می‌توانید روی اجزای مختلف سایت داشته باشید. با این حال فراموش نکنید که هزینه طراحی CMSهای اختصاصی بسیار بالاست. به‌علاوه که این سیستم‌های مدیریت محتوا نیاز به نگهداری و نیروی پشتیبانی هم دارند که هزینه‌های جانبی را نیز بالاتر می‌برد. به همین خاطر است که صرفاً شرکت‌های بزرگ به سراغ CMSهای اختصاصی می‌روند.

CMS اختصاصی یا متن باز؛ کدام گزینه بهتری است؟

تفاوت سیستم مدیریت محتوای اختصاصی و متن باز بسیار گسترده‌تر از آن است که بتوان آن‌ها را مقایسه کرد. CMSهای اختصاصی برای یک سایت یا شرکت خاص برنامه‌نویسی می‌شوند. در نتیجه کد هسته آن‌ها نیز فقط در اختیار این شرکت است. اختصاصی بودن کد منبع باعث شده تا میزان امنیت در CMSهای اختصاصی بسیار بالاتر باشد. با این حال نمی‌توان منکر هزینه‌های گزاف طراحی یک CMS اختصاصی بود. به‌خصوص که پشتیبانی و نگهداری چنین سیستم مدیریت محتوایی هم نیازمند هزینه اضافه‌تری است.

در نقطه مقابل CMSهای اشتراکی و متن‌ باز قرار دارند. سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز با قیمتی بسیار پایین یا رایگان در دسترس هستند. به‌علاوه که انعطاف‌پذیری بالایی هم برای طراحی وب‌سایت دارند. نکته دیگر اینکه پشتیبانی CMSهای متن باز توسط جامعه توسعه‌دهندگان انجام می‌شود. به همین خاطر هزینه اضافه‌ای را روی دوش کاربران نمی‌گذارد. با این حال میزان امنیت در CMSهای متن باز پایین‌تر از نمونه‌های اختصاصی است؛ زیرا کد هسته‌ اصلی در دسترس همگان قرار دارد.

برای انتخاب بهترین سیستم مدیریت محتوا باید نیازهای کسب و کارتان را بشناسید و بودجه‌ طراحی سایت را نیز در نظر بگیرید. اگر در ابتدای کار قرار دارید، پیشنهاد می‌کنیم از CMSهای متن باز یا اشتراکی استفاده کنید. البته در صورتی که نیاز به راهنمایی بیشتر هم دارید می توانید به صفحه مشاوره طراحی سایت سر زده و از خدمات مشاوره رایگان نیز بهره مند شوید.

پیش از معرفی انواع سیستم های مدیریت محتوا از شما دعوت می کنیم به مقاله نکات انتخاب دامنه هم سر بزنید.

معرفی پرکاربردترین سیستم‌های مدیریت محتوا

تا اینجا درباره انواع CMSها صحبت کردیم. اگر در جستجوی یک CMS متن باز یا اشتراکی باشید، گزینه‌های متعددی پیش رویتان خواهد بود؛ که انتخاب را کمی سخت می‌کند. به همین خاطر در ادامه قصد داریم به بررسی بهترین سیستم‌های مدیریت محتوا بپردازیم.

۱. سیستم مدیریت محتوای وردپرس

یکی از پرطرفدارترین سیستم‌های مدیریت محتوای دنیا وردپرس است. بیش از ۴۳ درصد سایت‌های دنیا بر پایه وردپرس طراحی شده‌اند. سهم بازار وردپرس از CMSهای شناخته شده هم به ۶۲.۷ درصد می‌رسد. وردپرس شناخته شده‌ترین پلتفرم CMS است که به دلیل مزایا و کاربردهای متعدد خود توانسته رضایت بسیاری از کاربران را جلب کند.

مزیت استفاده از وردپرس رایگان بودن و رابط کاربری ساده آن است. همین مسئله باعث شده تا هرکسی امکان طراحی سایت خودش را داشته باشد. هزینه طراحی سایت نیز با وردپرس بسیار پایین می‌آید. از مهم‌ترین ویژگی‌های وردپرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارائه هسته رایگان
• حجم کم
• سرعت بالا در نصب، راه اندازی و مدیریت محتوا
• رابط کاربری آسان
• سازگاری با انواع موتورهای جستجو و بهینه‌سازی سئو
• افزونه‌های کاربردی متعدد و جذاب

پیش از معرفی یکی دیگر از پرکاربردترین سیستم های مدیریت محتوا از شما دعوت می کنیم به مقاله طراحی سایت با وردپرس یا PHP هم سر بزنید.

۲.سیستم مدیریت محتوای جوملا

جوملا یک سیستم مدیریت محتوای پرکاربرد است و سهم بازار آن از بازار CMSها به ۲.۴ درصد می‌رسد. جوملا از سال ۲۰۰۱ تا کنون در دسترس بوده است و بسیاری از سایت‌های قدیمی بر پایه جوملا طراحی شده‌اند. اگرچه رابط کاربری این CMS پیچیدگی بیشتری دارد، اما پیشرفته‌تر است و می‌تواند تمام ویژگی‌های مد نظر سازمان‌های بزرگ را فراهم کند. از ویژگی‌های سیستم مدیریت محتوای جولا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رایگان بودن هسته اصلی
• سرعت نصب و راه اندازی قابل قبول
• امکان دسترسی به بیش از ۶۰۰۰ افزونه مختلف
• امنیت و ظرفیت بالا

قبل از معرفی یکی دیگر از انواع سیستم مدیریت محتوا از شما دعوت می کنیم به بهترین شرکت طراحی سایت هم سر بزنید.

۳.سیستم مدیریت محتوای دروپال

دروپال یکی دیگر از سیستم‌های مدیریت محتوای کاربردی است که بیشتر توسط توسعه‌دهندگان حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. سهم بازار دروپال به ۱.۴ درصد می‌رسد. دلیل استفاده طراحان سایت حرفه‌ای از این CMS، نیاز به تخصص و مهارت بالا برای مدیریت آن است؛ اما در عوض دروپال انعطاف‌پذیری بالاتری نسبت به سایر CMSها دارد. مهم‌ترین ویژگی‌های این سیستم مدیریت محتوا عبارتند از:

• پشتیبانی قوی
• سرعت بسیار بالا
• توسعه پذیری فوق العاده و فضای نامحدود
• امنیت بالاتر

۴.سیستم مدیریت محتوای شاپیفای (Shopify)

اگر در جستجوی بهترین سیستم مدیریت محتوای اشتراکی هستید، پیشنهاد می‌کنیم به سراغ شاپیفای بروید. این پلتفرم برای راه‌اندازی وب‌سایت‌های فروشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سهم بازار Shopify از کل وب‌سایت‌های دنیا ۴.۴ درصد است. سهم شاپیفای از کل CMSهای بازار هم به حدود ۶.۴ درصد می‌رسد. اگر کمی با زبان انگلیسی آشنا باشید، می‌توانید با شاپیفای به‌راحتی سایت فروشگاهی خودتان را طراحی کنید. البته شاپیفای برای طراحی سایت‌های ایرانی دردسرهای زیادی دارد و به همین مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. اگر در جستجوی نمونه داخلی چنین پلتفرمی هستید، می‌توانید از وبزی استفاده کنید.

از جمله مزیت‌های سیستم مدیریت محتوای شاپیفای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم نیاز به کدنویسی و طراحی ساده وب‌سایت فروشگاهی
• امکانات متنوع برای طراحی سایت فروشگاهی
• پشتیبانی قوی شاپیفای
• افزونه‌های جانبی شاپیفای 
• امکان استفاده از شاپیفای برای فروش انواع محصولات فیزیکی یا ارائه خدمات آنلاین

برای انتخاب سیستم مدیریت محتوا به چه نکاتی توجه کنیم؟

برای انتخاب بهترین سیستم مدیریت محتوا، باید ابتدا شناخت خوبی از اهداف کسب و کار خودتان داشته باشید. نیازهایتان را بشناسید و ببینید چه ویژگی‌هایی نیاز دارید. سپس به بررسی انواع CMSهای بازار بپردازید و از بین آن‌ها دست به انتخاب بزنید. نکاتی که در ادامه می‌آیند، مهم‌ترین فاکتورها برای انتخاب یک CMS مناسب است.

بودجه

اگر نمی‌خواهید از CMSهای رایگان استفاده کنید و گزینه‌های اشتراکی را ترجیح می‌دهید، بحث بودجه تهیه CMS اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این صورت انتخاب سیستم‌های مدیریت محتوای پیچیده‌تر اما پرکاربردتر منطقی‌تر به نظر می‌رسد؛ زیرا بحث برتری کیفی CMSهای اشتراکی مطرح می‌شود.

البته نباید فراموش کرد که CMSهای اشتراکی قابلیت شخصی‌سازی بالایی ندارند. شخصی‌سازی در این CMSها محدودیت مجازی دارد. اگر نیازمند شخصی‌سازی بیشتر هستید، باید به سراغ CMSهای اوپن سورس بروید. 

از معروف‌ترین CMSهای اشتراکی جهانی می‌توان به شاپیفای اشاره کرد. در نمونه‌های داخلی هم می‌توانید از وبزی استفاده کنید.

نوع عملیات‌ مورد نیاز

اینکه در سایت خود به چه عملیات‌های تجاری‌ای نیاز داشته باشید، بر انتخاب سیستم CMS تاثیرگذار است. قبل از انتخاب به این فکر کنید که آیا سایت شما نیاز به انتشار انواع آمار و ارقام را دارد؟ آیا قصد دارید از نظرسنجی استفاده کنید؟ آیا می‌خواهید ویدیوهای سنگین را روی آن بارگذاری کنید؟ قرار است تبلیغات داشته باشید؟ وقتی به تمامی این سوال‌های جواب دادید، می‌توانید به سراغ انتخاب بهترین CMS بروید. توصیه می‌کنیم با یک متخصص هم در این زمینه مشورت کنید.

بیشتر بخوانید : طراحی سایت شرکتی 

فناوری‌های CMS

در صورتی که به فناوری خاصی در سیستم خود احتیاج دارید، حتماً لازم است آن را مد نظر قرار دهید. اینکه قرار است چه نرم افزارهایی روی CMS نصب کنید و از چه افزونه‌هایی بهره ببرید، در اینجا اهمیت پیدا می‌کند.

سهولت در مدیریت

ملاک بعدی در انتخاب بهترین سیستم مدیریت محتوا، راحتی مدیریت آن است. هرچقدر کار با یک CMS ساده‌تر و راحت‌تر باشد، می‌توان آن را نسبت به رقبا برتری داد. البته توجه داشته باشید که این راحتی باعث نشود که کاربردهای مد نظر خودتان را تغییر دهید یا از آن‌ها صرف نظر کنید.

سازگاری با سئو

سئو و بهینه سازی وب سایت اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا به طور مستقیم روی تعداد مشتریان و میزان فروش شما تاثیرگذار است. اگر می‌خواهید رتبه سایت‌تان بهبود پیدا کند،‌ باید از یک CMS مطمئن استفاده کنید که قابلیت بهینه‌سازی را ساده‌تر کند و افزونه‌های مختلفی برای این کار داشته باشد.

سخن آخر

هیچ محدودیتی برای استفاده از سیستم‌های مدیریت محتوا وجود ندارد. در نهایت این خود شما هستید که از بین انواع CMSها باید دست به انتخاب بزنید. در این مقاله درباره تفاوت انواع سیستم‌های مدیریت محتوا صحبت کردیم و سپس به معرفی ۴ سیستم مدیریت محتوا رایگان معروف پرداختیم. اگر در انتخاب CMS مناسب هنوز تردید دارید، در کامنت‌ها پاسخگوی شما خواهیم بود.