الگوریتم موبایل فرست ایندکس، اولویت موبایل در رنک ‌بندی گوگل

طبق آماری که سایت Statista در ۲۰۲۴ منتشر کرده، نشان می‌دهد که ۵۹.۴۵ درصد از کاربران با دستگاه‌های موبایلشان وب‌گردی می‌کنند. همچنین براساس آمارهای گوگل، نزدیک به ۸۰ درصد جستجوهای گوگل با موبایل انجام می‌شود. میل کاربران به استفاده از موبایل‌های هوشمند باعث شده تا گوگل هم سیاست‌های خودش در ایندکس کردن صفحات وب را تغییر دهد. این کار با الگوریتم موبایل گدون شروع شد و بعدها با الگوریتم موبایل فرست ایندکس گوگل ادامه پیدا کرد.

الگوریتم Mobile First Index  به این معناست که گوگل نسخه‌ی موبایلی وب‌سایت‌ها را مبنای اصلی ایندکس کردن صفحات وب قرار داده است و در رتبه‌بندی صفحات SERPs هم نسخه‌های موبایلی صفحات نسبت به نسخه‌های دسکتاپی اولویت دارند. در نتیجه اگر سایت‌ شما برای دستگاه‌های موبایلی بهینه‌ نشده باشد، در معرض خطر از دست دادن ترافیک صفحاتتان هستید. در ادامه‌ی این مقاله قرار است با نحوه‌ی عملکرد الگوریتم موبایل فرست ایندکس آشنا شویم و سپس یک راهنمای سئوی کامل را براساس این الگوریتم ارائه دهیم.

الگوریتم موبایل فرست ایندکس چیست؟

با گسترش گوشی‌های هوشمند و متداول‌تر شدن استفاده از اینترنت موبایل، تعداد زیادی از مردم به‌جای استفاده از لپ‌تاپ و کامپیوتر سراغ استفاده از گوشی‌های هوشمند رفته‌اند. چون همیشه در دسترس هستند و جابه‌جایی آن‌ها نیز خیلی ساده‌تر است. به‌علاوه با داشتن یک گوشی هوشمند می‌توانید همیشه به اینترنت جهانی دسترسی داشته باشید.

این تغییر رفتار مصرف‌کننده‌ها باعث شده تا گوگل هم توجه بیشتری به کاربران موبایلی نشان دهد. اگر با الگوریتم موبایل گدون آشنا باشید، احتمالاً می‌دانید که گوگل از حدود سال ۲۰۱۵ واکنشگرا بودن سایت‌ها را به‌عنوان یک سیگنال رتبه‌بندی در نظر گرفت. این تغییر باعث شد تا سایت‌های ریسپانسیو (یا همان واکنشگرا) راحت‌تر در گوگل رتبه بگیرند.

اما این تازه شروع تغییرات در گوگل بود. در سال ۲۰۱۸ مهندسان گوگل اعلام کردند که قرار است به‌تدریج سراغ راه‌اندازی الگوریتم موبایل فرست ایندکس بروند. Mobile First Index  گوگل به این معنا بود که خزنده‌های وب قرار است ایندکس کردن نسخه‌ها‌ی موبایلی صفحات را نسبت به نسخه‌های دسکتاپی اولویت دهند.

چون این موضوع روی رتبه‌بندی صفحات وب تاثیرات زیادی می‌گذاشت، گوگل این کار را طی سال‌های اخیر و به‌مرور انجام داد؛ اما بالاخره در اکتبر ۲۰۲۳ موفقیت‌آمیز بودن این پروژه رسماً اعلام شد.

این الگوریتم به‌صورت مستقیم نحوه‌ی خزش، ایندکس کردن صفحات و رتبه‌بندی آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. در حال حاضر اگر سایتتان برای استفاده‌ی کاربران موبایلی بهینه نشده باشد، می‌تواند روی سئوی آن تاثیر منفی بگذارد و حتی باعث عدم نمایش آن در صفحه‌ی نتایج شود. به همین دلیل باید موبایل فرست ایندکس را جدی بگیرید.

نحوه عملکرد الگوریتم موبایل فرست ایندکس چگونه است؟

تا قبل از الگوریتم موبایل فرست ایندکس، گوگل برای ارزیابی صفحات و رتبه‌بندی‌ آن‌ها فقط سراغ ایندکس کردن نسخه‌های دسکتاپی آن‌ها می‌رفت. درواقع نسخه‌های موبایلی سایت‌ها اهمیت چندانی هم نداشتند؛ به همین خاطر زیاد پیش می‌آمد که برخی از بخش‌های سایت، مثل صفحات خاص، دکمه‌های پیمایشی، بخش‌هایی از محتوا و… از نسخه‌های موبایلی حذف شوند. ای اتفاق تاثیر منفی چندانی روی سئو وبسایت ها نمی‌گذاشت. چون وبمسترها فقط می‌خواستند یک نسخه‌ی موبایلی واکنشگرا داشته باشند تا الگوریتم موبایل گدون گوگل را راضی نگه دارند.

اما الگوریتم فرست ایندکس موبایل باعث شد تا زمین بازی به‌طور کلی عوض شود. گوگل پس از انتشار این الگوریتم اعلام کرد که زین پس خزنده‌های وب ابتدا نسخه‌های موبایلی صفحات را ایندکس می‌کنند و آن‌ها را مبنای اصلی رتبه‌بندی قرار می‌دهند. در نتیجه اگر سایتتان ریسپانسیو نبوده و رابط کاربری مناسبی برای کاربران موبایلی نداشته باشد، ممکن است با افت رتبه و ترافیک روبرو شوید؛ حتی اگر محتوای نسخه‌های دسکتاپی سایتتان کامل‌تر باشد.

این تغییرات ایجاد شده به دلیل میل بیشتر کاربران به استفاده از گوشی‌های هوشمند است. گزارش‌ Statista در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد کاربران در تمام دنیا فقط از گوشی‌های موبایل برای وب‌گردی استفاده می‌کنند. بد نیست بدانید که سهم کشورهای آسیایی در این آمار حدود ۷۰ درصد است.

براساس این آمارها منطقی به نظر می‌رسد که گوگل و سایر موتورهای جستجو کاربران موبایلی را مبنای تغییرات آینده‌ی خود قرار دهند. شما هم اگر سایتی دارید یا روی سئوی سایت کارفرمایی کار می‌کنید، بهتر است نسبت به نسخه‌ی موبایلی آن توجه بیشتری داشته باشید. در ادامه درباره‌ی نکات سئو بر مبنای الگوریتم Mobile First Index  هم بحث می‌کنیم.

نکات سئو برای Mobile-First Index (راهنمای سئوی سایت بر مبنای الگوریتم موبایل فرست ایندکس)

تغییرات ساختاری گوگل طی سال‌های اخیر باعث شده تا اهمیت Mobile-First Index در سئو بیشتر شود. اگر هنوز هم سایتتان برای دستگاه‌های موبایل بهینه نشده است، در جریان باشید که بخش زیادی از مشتریان بالقوه را دارید از دست می‌دهید. حتی ممکن است در آینده وضعیت از این هم بدتر شود و به‌طور کلی صفحات سایتتان از نتایج جستجو حذف شوند.

اما خوشبختانه هنوز هم فرصت برای جبران دارید. کافی است طبق راهنمای زیر جلو بروید و مرحله به مرحله سایتتان را برای کاربران موبایلی بهینه‌سازی کنید.

۱.نحوه عملکرد سایت در نسخه‌ی موبایلی را اولویت دهید

اشتباهی که خیلی از سئوکارها و طراحان سایت انجام می‌دهند، این است که ابتدا سایتشان را روی نسخه‌ی دسکتاپ طراحی کرده و بالا می‌آورند؛ سپس سراغ توسعه و بهینه‌سازی نسخه‌ی موبایلی آن می‌روند؛ حتی وقتی نوبت به انتشار محتوا یا تغییر در ظاهر سایت هم می‌رسد، همچنان نسخه‌ی دسکتاپی سایت در اولویت است.

اما فراموش نکنید که عملکرد سایت شما روی نسخه‌ی موبایلی تاثیر مستقیمی روی رتبه‌بندی صفحات دارد. به همین دلیل باید اولویت‌ اولتان برای بهینه‌سازی، سئو، طراحی صفحات و… همیشه نسخه‌ی موبایلی سایت باشد. در ادامه نکاتی که باید روی آن‌ها تمرکز کنید را برایتان لیست کرده‌ایم:

• روی بهینه‌سازی سه شاخص اصلی Core Web Vitals تمرکز کنید. این سه شاخص عبارتند از افزایش سرعت نمایش محتوای اصلی صفحه (LCP)، افزایش سرعت واکنش سایت نسبت به تعامل کاربر (INP) و پایداری چیدمان صفحه (CLS).
• زمان بارگذاری صفحات در حالت موبایلی را به زیر ۲.۵ ثانیه برسانید. برای این کار لازم است تصاویر را فشرده کنید؛ از حافظه‌ی پنهان مرورگر استفاده کنید؛ زمان پاسخگویی سرور را به حداقل برسانید و روی سئوی تکنیکال صفحات تمرکز کنید. همچنین می‌توانید از ابزار Page Speed Insights گوگل هم برای یافتن مشکلات سرعت بارگذاری صفحات کمک بگیرید.
• بهتر است اجرای کدهای جاوا اسکریپت را بهینه کرده و به حداقل برسانید. برای این کار لازم است کدهای غیرضروری را حذف کرده یا اجرای آن‌ها را به بعد از بارگذاری صفحات موکول کنید.
• فرمت ذخیره‌سازی تصاویر هم روی سرعت بارگذاری صفحات تاثیر می‌گذارد. بهتر است تصاویر را با فرمت WebP ذخیره کنید. همچنین استفاده از تکنیک Lazy Loading هم برای بارگذاری صفحات می‌تواند کمک‌کننده باشد. این کار بارگذاری تصاویر را تا زمانی که کاربر به آن نیازی ندارد، به تعویق می‌اندازد.

۲.محتوای ارائه شده در نسخه موبایلی و دسکتاپ سایت باید یکسان باشد

مشکلی که خیلی از سایت‌ها در حالت نمایش موبایلی دارند، مغایرت محتوایی است. برای مثال در نسخه‌ی دسکتاپی این سایت‌ها می‌توانید به‌راحتی صفحات درباره‌ی ما، تماس با ما، تخفیفات ویژه و بخش‌های دیگر را ببینید؛ اما وقتی وارد نسخه‌ی موبایلی همین سایت‌ها می‌شوید، طراح چون فضای کمتری داشته، ترجیح داده برخی از صفحات یا بخش‌های سایت را حذف کند!

همچنین خیلی وقت‌ها نحوه‌ی نمایش محتوا در نسخه‌های موبایلی سایت‌ها اصلاً کیفیت لازم را ندارد. اگر صفحه‌ی موبایلتان کوچک هم باشد که وضعیت از این هم بدتر می‌شود. اگر نمی‌خواهید با الگوریتم موبایل فرست ایندکس گوگل به مشکل بخورید، لازم است مطمئن شوید که نمایش سایتتان در تمامی صفحات موبایلی یکسان است و به‌خوبی با آن‌ها سازگار می‌شود. از جمله نکات دیگری که باید در نسخه‌های موبایلی در نظر داشته باشید، می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:

• طبق راهنمای Google’s Mobile-First Indexing، همه‌ی محتوایی که در نسخه‌ی دسکتاپی صفحات دارید، باید در نسخه‌ی موبایلی هم دردسترس بوده و قابل مشاهده باشد. حذف یا پنهان‌سازی صفحات یا اطلاعات در نسخه‌ی موبایلی می‌تواند باعث نادیده گرفته شدن این اطلاعات شده و روی رتبه‌بندی صفحات وب‌سایتتان تاثیر منفی بگذارد.
• ساختار عنوان‌بندی صفحات و داده‌های ساختاریافته‌ (structured data) سایت باید در نسخه‌ی موبایلی دقیقاً مشابه نسخه‌ی دسکتاپ باشد. این تشابه به خزنده‌های گوگل کمک می‌کند تا محتوای سایتتان را در تمامی دستگاه‌ها به‌صورت یکسان درک و تفسیر کنند.
• تمامی لینک‌های مهم سایت مثل لینک‌های منو، لینک به مطالب مرتبط، لینک‌های بخش فوتر سایت و… باید در نسخه‌ی موبایلی هم وجود داشته باشند تا ارزش و ارتباط این صفحات حفظ شود.
• متاداده‌های سایت (MetaData) باید در هر دو نسخه‌ی دسکتاپی و موبایلی یکسان باشند. تگ‌های عنوان، توضیحات متا دیسکریپشن، تگ‌های هدر و… از این دسته هستند.

۳.سئوی تکنیکال را جدی بگیرید

در بحث بهینه‌سازی سایت برای الگوریتم Mobile First Index  گوگل، بحث سئوی فنی هم حائز اهمیت است. توصیه‌های زیر از سایت search engine land در جهت توجه به سئوی تکنیکال است:

• استفاده از تنظیمات صحیح برای متا تگ Viewport: استفاده از متا تگ Viewport با مقدار width=device-width و initial-scale=1.0باعث می‌شود تا سایتتان در تمامی گوشی‌های موبایلی و سایزهای مختلف صفحه‌نمایش به خوبی دیده شود.
• اطمینان از قابلیت خزش منابع: بررسی کنید که فایل robots.txt دسترسی به منابع مهم و موردنیاز برای رندر نسخه‌ی موبایلی را مسدود نکرده باشد. برای اطمینان از قابلیت خزش می‌توانید از ابزار URL Inspection در Google Search Console کمک بگیرید.
• پایبندی به اصول طراحی واکنشگرا: برای اینکه سایتی کاملاً واکنشگرا داشته باشید، از شبکه‌های سیال (fluid grids)، تصاویر انعطاف‌پذیر و مدیا کوئری (media query) استفاده کنید.
• اطمینان از پیاده‌سازی صحیح تگ کانونیکال (canonical tag): مطمئن شوید که تگ‌های کانونیکال به‌ نسخه‌های درست صفحات اشاره می‌کند تا با مشکلات محتوای تکراری روبرو نشوید.

۴.تجربه‌ی کاربری سایت در نسخه‌ی موبایلی را بهینه‌سازی کنید

نحوه‌ی مواجه کاربران موبایلی با وب‌سایت شما متفاوت است. آن‌ها از صفحات لمسی برای مرور سایت استفاده می‌کنند و نمایشگرهای کوچک‌تری نسبت به کاربران دسکتاپی دارند. به همین خاطر هنگام بهینه‌سازی رابط کاربری نسخه‌ی موبایلی سایت باید حواستان به نکات زیر باشد:

• طراحی رابط کاربری لمسی مناسب انگشت شست: اغلب کاربران با انگشت شست‌ خود مرور صفحات وب را انجام می‌دهند. به همین دلیل رابط کاربری باید مناسب پیمایش با این انگشت طراحی شود. به همین دلیل عرض و ارتفاع بخش‌های مختلف حداقل باید ۴۸ پیکسل بوده و از هم فاصله‌ی کافی داشته باشند. این شکل از طراحی رضایت کاربران را به دنبال دارد و باعث افزایش تعامل آن‌ها می‌شود.
• استفاده از فونت‌های خوانا با اندازه‌ی مناسب: اندازه‌ی فونت برای کاربران فارسی‌زبان ۱۴ تا ۱۶ پیکسل است. (البته اندازه‌ی فونت بستگی به فونت سایتتان هم دارد.) برای فونت‌های انگلیسی هم بهتر است اندازه‌ی فونت ۱۶ پیکسل باشد.
• رعایت فاصله بین بخش‌های قابل کلیک: بخش‌های قابل کلیک سایت در رابط کاربری موبایلی باید حداقل ۸ پیکسل از هم فاصله داشته باشند. به نحوی که از کلیک تصادفی روی بخش‌های دیگر جلوگیری شود.
• عدم نمایش تبلیغات مزاحم: نمایش تبلیغات مزاحم در بالای صفحات یا بین بخش‌های مختلف روی رابط کاربری نسخه‌ی موبایلی سایت تاثیر منفی می‌گذارد. همچنین بهتر است حواستان به نحوه‌ی نمایش تبلیغات POP-UP هم باشد. در غیر این صورت ممکن است توسط الگوریتم Page Layout گوگل جریمه شوید.

۵.تست و نظارت بر عملکرد نسخه‌ی موبایلی سایت را جدی بگیرید

مشکل دیگری که اغلب سئوکارها دارند، این است که تمامی کارهایشان را با لپ‌تاپ انجام می‌دهند؛  در نتیجه از نگهداری و نظارت بر عملکرد نسخه‌ی موبایلی سایت غافل می‌شوند. برای اینکه تاثیر الگوریتم موبایل فرست ایندکس بر رتبه سایت را به بهترین شکل ببینید، باید نکات زیر را رعایت کنید:

• تست منظم و شناسایی مشکلات احتمالی: در قدم اول لازم است با استفاده از ابزار Google’s Mobile-Friendly به‌طور مرتبط سایتتان را بررسی کنید و به دنبال رفع مشکلات پیش آمده باشید.
• بررسی بخش mobile performance در سرچ کنسول: مشکلات مربوط به ایندکس نسخه‌ی موبایلی سایت، خطاهای خزش و موارد دیگر را می‌توانید از بخش موبایل پرفورمنس سرچ کنسول بررسی کنید.
• انجام بازرسی‌های منظم: بهتر است یک برنامه‌ی ۳ ماهه‌ی دوره‌ای برای شناسایی مشکلات نسخه‌ی موبایلی سایت داشته باشید. رفع مشکلات احتمالی از وقوع اتفاقات بدتر جلوگیری می‌کند.
• رصد کردن جداگانه‌ی رتبه‌ی سایت در نسخه‌های موبایلی و دسکتاپ: با استفاده از ابزارهایی مثل سایت Ahrefs یا Semrush می‌توانید رتبه‌ی سایتتان را در کلمات کلیدی مختلف روی نسخه‌های موبایلی و دسکتاپ به‌صورت جداگانه بررسی کنید. براساس این بررسی‌ها لازم است استراتژی‌های سئویی خودتان را تغییر دهید.

تاثیر الگوریتم موبایل فرست ایندکس بر سئو سایت چیست؟

نکاتی که بالاتر توضیح دادیم، برای این بود که سایتتان را متناسب با الگوریتم Mobile First Index  گوگل بهینه‌سازی کنید؛ اما در نظر داشته باشید که ایندکس‌گذاری با رتبه‌بندی دو مفهوم جداگانه هستند. اینکه گوگل مبنای ایندکس کردن صفحاتش را تغییر داده است، به معنای تغییر الگوریتم‌های رتبه‌بندی نیست.

وقتی عبارتی را سرچ می‌کنید، بسته به اینکه جستجوی انجام شده با موبایل بوده یا لپ‌تاپ، ممکن است رتبه‌بندی ارگانیک صفحات متفاوت باشد. بخشی از این تفاوت به فاکتورها و جریمه‌هایی برمی‌گردد که گوگل برای نسخه‌های موبایلی صفحات در نظر می‌گیرد. برای مثال جریمه‌های الگوریتم Page Layout یا موبایل گدون ممکن است روی رتبه‌بندی صفحات در جستجوهای موبایلی اثر بگذارد.

همچنین فراموش نکنید که عوامل و سیگنال‌های دیگری هم هستند که روی رتبه‌بندی صفحات وب تاثیر می‌گذارند. این الگوریتم جدید قرار نیست این سیگنال‌ها را کنار گذاشته و حذف کند. به همین دلیل است که وقتی عبارتی را روی دسکتاپ و موبایل سرچ می‌کنید، ممکن است با نتایج متفاوتی روبرو شوید.

در نتیجه اگرچه نمی‌توانیم از اهمیت Mobile-First Index در سئو چشم‌پوشی کنیم، اما مهم است که با سایر الگوریتم‌ های گوگل هم آشنا باشیم و استراتژی‌های سئویی را متناسب با آن‌ها پیش ببریم.

تاریخچه الگوریتم موبایل فرست ایندکس چیست؟

خیلی از سئوکارها تصور می‌کنند که الگوریتم فرست ایندکس گوگل از اکتبر ۲۰۲۳ شروع به کار کرده است؛ اما این الگوریتم تاریخچه‌ی بلندمدت‌تری دارد. گوگل در سال ۲۰۱۵ و پس از رونمایی از الگوریتم موبایل گدون تصمیم‌ گرفت کم‌کم به سمت ایندکس‌گذاری موبایل محور صفحات برود.

تقریباً از اواخر ۲۰۱۶ بود که نخستین آزمایش‌ها برای تغییر نحوه‌ی ایندکس کردن صفحات در برخی از سایت‌های منتخب شروع شد. وقتی گوگل شروع به ایندکس صفحات موبایل کرد، این اخطار را نیز به تمامی وب‌سایت‌ها داد که بهتر است روی بهینه‌سازی نسخه‌های موبایلی سایتتان تمرکز کنید؛ اما خیلی از وبمسترها و سئوکارها تصور می‌کردند گوگل قرار نیست ایندکس کردن نسخه‌های دسکتاپ را تقریباً متوقف کند.

اما در مارس ۲۰۲۰ گوگل اطلاعیه‌ی جدیدی صادر کرد تا تکلیف سئوکارها و وبمسترها مشخص‌تر شود. در این اطلاعیه اعلام شده بود که قرار است تا سپتامبر ۲۰۲۰ همه‌چیز به ایندکس موبایل تغییر کند. این یک هشدار بزرگ برای سایت‌هایی بود که هنوز سراغ بهینه‌سازی نسخه‌ی موبایل نرفته‌ بودند و تصور نمی‌کردند همه‌چیز این‌قدر سریع اتفاق بیفتد. البته درنهایت این تصمیم گوگل به دلیل همه‌گیری کرونا تا مارس ۲۰۲۱ به تعویق افتاد.

طی چند سال اخیر گوگل بارها الگوریتم‌های هسته اصلی و همین الگوریتم Mobile-First Index را آپدیت کرده است. آخرین آپدیت این الگوریتم هم به اکتبر ۲۰۲۳ برمی‌گردد.

با مرور تغییرات این الگوریتم به سال ۲۰۲۵ می‌رسیم که می‌توان آن را نقطه عطف نهایی الگوریتم موبایل فرست ایندکس دانست. جایی که اگر سایتتان برای دستگاه‌های موبایلی بهینه نشده باشد، ممکن است با خطر ایندکس نشدن صفحات روبرو شوید.

سخن آخر

خیلی از متخصصان دنیای سئو معتقدند نام Mobile-First Index عملاً باید به Mobile Index تغییر کند. این اظهارنظرها تاثیر الگوریتم موبایل فرست ایندکس در سئو را بیشتر نشان می‌دهد. اینکه در دنیای امروز سایتتان واکنشگرا نبوده یا نسخه‌ی موبایلی نداشته باشد، عجیب به نظر می‌رسد. اگر نمی‌خواهید به دردسر بیفتید، لازم است این الگوریتم را بشناسید و سایتتان را برای دستگاه‌های موبایلی بهینه کنید.